«Σύγχρονες όψεις της ανισοτιμίας στις κοινωνικές σχέσεις των γυναικών. Η προσέγγιση του ΚΚΕ»

ΕΛΕΝΗ ΜΠΕΛΛΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΡΙΣΑ: 

Βαδίζουμε στον δρόμο της ανατροπής της γυναικείας ανισοτιμίας! 

Γυναίκες κάθε ηλικίας, εργαζόμενες, αυτοαπασχολούμενες, φοιτήτριες, συμμετείχαν στην εκδήλωση –συζήτηση που οργάνωσαν το απόγευμα του Σαββάτου,  οι οργανώσεις Λάρισας του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, με θέμα:  «Σύγχρονες όψεις της ανισοτιμίας στις κοινωνικές σχέσεις των γυναικών. Η προσέγγιση του ΚΚΕ».  Στην εκδήλωση μίλησε η Ελένη Μπέλλου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Το ενδιαφέρον των παρευρισκομένων ήταν τόσο μεγάλο, γεγονός που αποτυπώθηκε στην πλούσια συζήτηση που έγινε μέχρι αργά το βράδυ, συζήτηση που έγινε κόντρα και στην ξαφνική βροχόπτωση.

Οι καπιταλιστικές σχέσεις πυροδοτούν ή αναπαράγουν αναχρονιστικές αντιλήψεις

Εισηγητικά, η Ελ. Μπέλλου, αναφέρθηκε στις καπιταλιστικές σχέσεις, που έγιναν αιτία να σπάσει η απόλυτη οικονομική εξάρτηση της γυναίκας από τον άντρα, επισημαίνοντας όμως ότι αυτές  πυροδοτούν νέες μορφές ανισοτιμίας ή αναπαράγουν με νέο τρόπο αναχρονιστικές και αντιδραστικές συμπεριφορές. Τόνισε συγκεκριμένα ότι « «αυτό που έχει αλλάξει στη σχέση της γυναίκας αναφορικά με τη βασική οικονομική σχέση , είναι η σχέση της με την εργασία, η σχέση της γυναίκας με την οικονομική σχέση μισθωτής εργασίας –κεφαλαίου. Αυτό που έχει αλλάξει σήμερα δεν είναι το είδος της εργασίας ή η χρησιμότητα της , αλλά είναι το πώς αναγνωρίζεται ως κοινωνική εργασία. Να κρατήσουμε το γεγονός ότι σήμερα η γυναίκα εργάζεται, εξασφαλίζει με τη δουλειά της τα μέσα της επιβίωσης της. Η εξέλιξη αυτή σπρώχτηκε από την κυρίαρχη καπιταλιστική οικονομική σχέση, σπρώχτηκε γιατί το κέρδος βγαίνει από την υπεραξία, τη δουλειά του μισθωτού και όσο πιο πολλοί μπαίνουν στην παραγωγή, τόσο μεγαλώνει το κέρδος των καπιταλιστών».

Παράλληλα σημείωσε όμως,  πως μέσα στον καπιταλισμό δύσκολα μπορεί να συνταιριαστεί η οικογενειακή ζωή με την επαγγελματική, και ειδικά την περίοδο που η γυναίκα κάνει παιδιά. Σε αυτό το γεγονός συμβάλλει η απουσία ενός  κρατικού συστήματος υποβοήθησης της οικογένειας, που να ξεκινά από την βρεφική ηλικία του παιδιού, αλλά και  κρατικών κοινωνικών δομών που να βοηθάνε άλλα μέλη μιας οικογένειας». Παρουσιάζοντας στοιχεία του ΙΟΒΕ για αυτό το ζήτημα, σημείωσε ότι περίπου τα μισά παιδιά στην Ελλάδα βρίσκονται εκτός δομών προσχολικής αγωγής και φροντίδας, ενώ στη Θεσσαλία συγκεκριμένα το ποσοστό αυτό φτάνει το 56%.

Σε αυτό το σημείο επισήμανε πως από τη στιγμή που γεννηθεί το παιδί, η ανάπτυξη και η εξέλιξή του δεν μπορεί να είναι μόνο ατομικό ζήτημα. Από τη στιγμή που ο άνθρωπος ζει στο πλαίσιο της κοινωνίας, η αναπαραγωγή του είδους πρέπει να είναι και κοινωνικό ζήτημα, πρέπει να υπάρχει σχετική κοινωνική ευθύνη. Ως ΚΚΕ έχουμε λοιπόν την αντίληψη ότι η μητρότητα δεν είναι μόνο ατομική, αλλά είναι και κοινωνική υπόθεση που δεν μπορεί να την ικανοποιήσει ως τέτοια ο καπιταλισμός, γιατί το κίνητρό του είναι το κέρδος.

Παρουσιάζοντας  το πώς η ΕΕ, τα αστικά κράτη προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της σχέσης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, σημείωσε χαρακτηριστικά πως, «στο όνομα της «ισότητας των φύλων» επιδιώκουν να μοιράσουν τα βάρη ανάμεσα στη γυναίκα και τον άνδρα, και όχι να ελαφρύνουν και τους δύο από τις αβάσταχτες καθημερινές υποχρεώσεις της ατομικής - οικογενειακής ευθύνης για τη φροντίδα των παιδιών και άλλων.  Αυτά τα μέτρα δεν αμβλύνουν το πρόβλημα της έλλειψης κρατικών μέτρων προστασίας της μητρότητας και στήριξης της οικογένειας. Αντίθετα, ενισχύουν στην πράξη την παρωχημένη αστική αντίληψη και πολιτική πρακτική, σύμφωνα με την οποία η φροντίδα της οικογένειας αποτελεί σχεδόν αποκλειστικά ατομική - οικογενειακή ευθύνη. Λύση είναι να παλέψεις για την κατάργηση των μορφών γυναικείας ανισοτιμίας σε κατεύθυνση διεκδίκησης κοινωνικών δομών ώστε το κράτος να αναλάβει τις πραγματικές ευθύνες τους.»

Μιλώντας για αναχρονιστικές και αντιδραστικές συμπεριφορές σε βάρος της γυναίκας, τόνισε πως «αυτές επιβιώνουν, αναπαράγονται ακόμα και όταν έχει ανατραπεί η οικονομική βάση τους. Βέβαια, η έννοια της βίας όσο και η ιδιαίτερη μορφή της, η βία κατά των γυναικών, δεν μπορούν να προσεγγίζονται ως σχέσεις εξουσίας αποκομμένες από τις οικονομικές σχέσεις ή ως σχέσεις εξουσίας του ενός φύλου πάνω στο άλλο. Οι κοινωνικά κατακριτέες μορφές βίας προς τη γυναίκα δεν μπορούν να εξηγηθούν ως προϊόν της εξουσίας του άντρα, χωρίς ιστορική-ταξική αναφορά. Δεν πρόκειται για μεμονωμένες ακραίες ατομικές συμπεριφορές. Υπάρχει ένα βαθύτερο σάπιο κοινωνικό - οικονομικό υπόβαθρο, το οποίο δημιουργεί μαζικά σάπιες αξίες, που επιδρούν στη συνείδηση και τη στάση ζωής.»

Σε αυτήν τη βάση, ανέλυσε τον αντιδραστικό χαρακτήρα των νέων ιδεολογικών προσεγγίσεων που φτάνουν στην ανορθολογική άρνηση του βιολογικού φύλου, των θεωριών περί «κοινωνικής, νοητικής, γλωσσικής κατασκευής του φύλου» και περί «πλήρους ρευστότητας της ταυτότητας φύλου». Αυτό δεν έχει σχέση με το γεγονός ότι η απόλυτη διάκριση στον κοινωνικό ρόλο της γυναίκας και του άνδρα είναι προϊόν οικονομικών-κοινωνικών παραγόντων, που εν μέρει έχουν αλλάξει – γι’ αυτό και καταρρίπτονται τα παλιά κοινωνικά στερεότυπα. Σε αυτά τα πλαίσια, οι παραπάνω θεωρίες συνειδητά αξιοποιούνται από την αστική τάξη και τα κόμματά της προκειμένου να πληγεί η ενότητα της ταξικής πάλης, χρησιμοποιούνται για την απομαζικοποίηση του εργατικού κινήματος και του ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος.

Αφού αναφέρθηκε στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία και στους κινδύνους που προκύπτουν από την εμπλοκή της χώρας σε αυτόν, τόνισε πως δεν πρέπει να περάσει στις γυναίκες ο φόβος, αντίθετα να δυναμώσει ο αγώνας απέναντι στους καπιταλιστές, στις κυβερνήσεις και στις ιμπεριαλιστικές τους συμμαχίες που ευθύνονται για όλη αυτή την κατάσταση.

Κλείνοντας απεύθυνε κάλεσμα αγωνιστικής συμπόρευσης και ενίσχυσης του ΚΚΕ, για να δυναμώσει η ελπίδα, η προοπτική για τον λαό, για μια αξιοπρεπή ζωή με ικανοποίηση των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών.

Διέξοδος η ταξική πάλη

Στη συνέχεια ακολούθησε πλούσια συζήτηση, με ερωτήσεις και τοποθετήσεις που ανέδειξαν το ενδιαφέρον των παρευρισκόμενων να μάθουν βαθύτερα τις θέσεις του ΚΚΕ για μια σειρά ζητήματα.

Σε σχέση με τα προβλήματα των γυναικών –προσφύγων, η Ελένη Μπέλλου, επισήμανε πως χρειάζεται μια δουλειά ενσωμάτωσης τους, καθώς μεγάλο μέρος τους θα μείνει στην Ελλάδα για πολλά χρόνια.  Σε αυτό το πλαίσιο τόνισε ότι το ΚΚΕ ήταν εξαρχής κατά των στρατοπέδων –γκέτο, ενώ ταυτόχρονα προβάλλει μια σειρά από συγκεκριμένους στόχους και διεκδικήσεις για τη ζωή τους.

Σχετικά με την συζήτηση για τα απανωτά περιστατικά κακοποίησης γυναικών, που φτάνουν μέχρι και στην ακραία μορφή της δολοφονίας, επισήμανε μεταξύ άλλων πως καθρεφτίζουν τις κοινωνικές αντιλήψεις που κυριαρχούν για τη θέση της γυναίκας, τις σχέσεις των δύο φύλων στη σύγχρονη εκμεταλλευτική κοινωνία. Οι αναλύσεις για αυτά τα αποτρόπαια εγκλήματα, συνολικά για τη βία κατά των γυναικών, στέκονται μόνο στην επιφάνεια αυτού του σύνθετου κοινωνικού ζητήματος. Δηλαδή, τέτοιου τύπου εγκλήματα δεν αναπτύσσονται σε κοινωνικό κενό, αλλά στο έδαφος των αντιδραστικών, αναχρονιστικών απόψεων για την κοινωνική θέση της γυναίκας. Ταυτόχρονα πρόσθεσε ότι «το ΚΚΕ τάσσεται ανεπιφύλακτα υπέρ της αυστηροποίησης του ποινικού πλαισίου και της ποινικής μεταχείρισης των εγκλημάτων βίας, σε κάθε μορφή τους, κατά των γυναικών, με άξονα το κίνητρο του δράστη, ζητήματα που δε λύνονται μόνο με τον χαρακτηρισμό των εγκλημάτων αυτών ως γυναικοκτονίες».

Αναφορικά με τις διάφορες«θεωρίες του φύλου», η Ελένη Μπέλλου, αφού τόνισε ότι αυτές «έρχονται από παλιά» και με μοιάζουν με παρόμοιες θεωρίες, δήθεν προοδευτικές,  για την αυτοδιάθεση του σώματος κλπ, σημείωσε μεταξύ άλλων πως, πολλές φορές, ο ομόφυλος σεξουαλικός προσανατολισμός ή η εναλλαγή ομόφυλου και ετερόφυλου σεξουαλικού προσανατολισμού παρουσιάζεται από τμήματα διανοούμενων και καλλιτεχνών, ιδιαίτερα προς τμήματα της νεολαίας, ως αντισυμβατική, αντικαθεστωτική, ριζοσπαστική συμπεριφορά, ως «δρόμος» για να ξεπεραστούν αναχρονιστικές αντιλήψεις για τη θέση των γυναικών στην κοινωνία.

Πρόσθεσε δε, ότι  μέσα από αυτές τις θεωρίες, διαμορφώνονται πλαστές διαχωριστικές γραμμές με βάση την ατομική «διαφορετική ταυτότητα», την ατομική επιλογή μορφής συμβίωσης, ικανοποίησης της σεξουαλικότητας και η αντίστοιχη διεκδίκηση δικαιωμάτων, ακόμα και με μορφή «κινήματος», παρουσιάζοντας ως ξεπερασμένες τις ταξικές αντιθέσεις, άρα και την ταξική πάλη. Τόνισε πως τέτοιες θεωρίες συνειδητά αξιοποιούνται –εκτός των άλλων– από την αστική τάξη και τα κόμματά της, με σκοπό να στηριχτούν νέα υποκείμενα διεκδίκησης, μεταξύ αυτών και φεμινιστικά κινήματα που τελικά καθίστανται αβλαβή για την αστική εξουσία, που ενσωματώνονται στην κυρίαρχη ιδεολογία και εξουσία. Συχνά χρησιμοποιούνται για την απομαζικοποίηση του εργατικού κινήματος, του ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος, υποσκάπτουν τη διαμόρφωση αντικαπιταλιστικής συνείδησης.

Βεβαίως, επισήμανε, το ΚΚΕ θεωρεί απαράδεκτες όχι μόνο τις επιθέσεις, αλλά και οποιεσδήποτε προσβλητικές συμπεριφορές σε βάρος ανθρώπων που έχουν επιλέξει ένα διαφορετικό προσανατολισμό, δεν απομονώνει τους ομοφυλόφιλους του ενός ή του άλλου φύλου.

Σε αυτό το πλαίσιο, απάντησε στην κατηγορία ότι «το  ΚΚΕ δεν είναι προοδευτικό», αφού δεν παίρνει θέση για το γάμο και την τεκνοθεσία από τα ομόφυλα ζευγάρια. Έτσι, προσπάθησε να αναλύσει και να ερμηνεύσει τον θεσμό της οικογένειας ως ιστορικό - κοινωνικό φαινόμενο.

Τόνισε συγκεκριμένα πως, η οικογένεια δεν είχε τις ίδιες οικονομικές και κοινωνικές λειτουργίες σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, κάθε διαφορετικός τύπος κοινωνίας συνεπάγεται και διαφορετικές υποχρεώσεις και δικαιώματα των γονιών τόσο προς το παιδί όσο και μεταξύ τους. Ο τρόπος ρύθμισης αυτής της κοινωνικής σχέσης και οι αντιλήψεις που την συνοδεύουν λαμβάνει χώρα στο έδαφος της κυριαρχίας συγκεκριμένων οικονομικών σχέσεων. Έτσι, ο  σύγχρονος γάμος αποτελεί τη νομική έκφραση αυτής της κοινωνικής σχέσης, της οικογένειας, κυρίως όπως διαμορφώθηκε στην καπιταλιστική κοινωνία. Ο πυρήνας του συμβολαίου του γάμου είναι η ρύθμιση των οικονομικών σχέσεων των μελών της οικογένειας. Περιλαμβάνει ως κεντρικό της στοιχείο τη γονική μέριμνα, δηλαδή τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των γονιών απέναντι στα παιδιά. Από αυτή τη βάση παράγονται και οι υποχρεώσεις μεταξύ των συζύγων και τα κληρονομικά δικαιώματα.  Με άλλα λόγια, αυτό που ρυθμίζεται νομικά δεν είναι γενικά η συγκεκριμένη επιλογή συμβίωσης του κάθε ατόμου, αλλά η συμβίωση η οποία μπορεί δυνάμει να οδηγήσει στην τεκνοποίηση.  Σε αυτή τη βάση τόνισε πως δεν είναι ο γάμος ή το Σύμφωνο Συμβίωσης, η κοινωνική σχέση μέσω της οποίας μπορεί και πρέπει να κατοχυρώνεται το δικαίωμα, ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, ηλικία, θέση στην εργασιακή διαδικασία και στην κοινωνία.

Κλείνοντας τόνισε πως για να σπάσει οριστικά ο φαύλος κύκλος της βίας και της γυναικείας ανισοτιμίας, απαιτείται πιο αποφασιστικά και μαζικά οι γυναίκες εργατικής - λαϊκής ένταξης και καταγωγής να υψώσουν το ανάστημά τους, να διαμορφώσουν άλλη στάση ζωής, να συμμετάσχουν στην ταξική πάλη, για την ανατροπή των σχέσεων κάθε μορφής εκμετάλλευσης και βίας, να παλέψει συνειδητά για να ανοίξει ο δρόμος κατάκτησης της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας.